همه چیز درباره پانسمان نوین زخم

با پانسمان نوین زخم آشنا شوید! آیا با زخم‌های مزمن مبارزه می‌کنید؟ ما مقاله‌ای جذاب برایتان داریم که بهترین روش‌های درمان زخم مزمن را برای شما تشریح می‌کند. با ما همراه شوید و بهترین معلومات را دریافت کنید.

پانسمان نوین زخم پرمافوم یک نوع پانسمان تخصصی است که برای مدیریت زخم‌ها و جراحات به کار می‌رود. واژه‌ی “پرمافوم” به معنای دارا بودن توانایی جذب و خنک‌کنندگی، برای از بین بردن بوی خون و انتزاع بوی ناشی از زخم‌ها و ترشحات زخمی استفاده می‌شود.

پانسمان نوین زخم پرمافوم

پانسمان نوین زخم پرمافوم دارای ویژگی‌های زیر است:

• جذب بو: این نوع پانسمان به دلیل وجود مواد خاص در ترکیبش، بوی ناشی از زخم‌ها و ترشحات زخمی را جذب می‌کند و به تخلیه‌ی آن‌ها کمک می‌کند.
• ترشح مدیریت: پرمافوم توانایی مدیریت ترشحات زخمی را داراست، بنابراین زخم‌ها به خوبی تمیز می‌شوند و به بهبود سریع‌تر آن‌ها کمک می‌شود.
• حاوی آنتی‌بیوتیک: برخی از پانسمان‌های نوین پرمافوم حاوی آنتی‌بیوتیک هستند که عفونت‌ها را کاهش می‌دهند و به بهبود زخم‌ها کمک می‌کنند.
• تنفس پوست: این پانسمان‌ها به پوست اجازه می‌دهند تا تنفس کند و به تهویه‌ی زخم کمک می‌کنند.

پانسمان نوین زخم پرمافوم برای مواردی از جمله زخم‌های مزمن، زخم‌های فشاری، زخم‌پای دیابتی و زخم‌های بستر مفید است. مشورت با یک پزشک یا متخصص زخم در مورد استفاده از نوع خاصی از پانسمان نوین برای وضعیت خاص شما می‌تواند مفید باشد.

پانسمان نوین برای زخم‌های دیابتی

پانسمان نوین زخم برای زخم‌های دیابتی عموماً به صورت زیر انجام می‌شود:

• تمیز کردن زخم: ابتدا، زخم باید با دقت و با استفاده از مواد ضدعفونی کننده تمیز شود. این اقدام به کاهش خطر عفونت‌های زخمی کمک می‌کند.
• برداشتن بافت مرده: اگر در زخم بافت مرده وجود داشته باشد، باید با دقت از بین برده شود. این کار به تسهیل فرآیند بهبود زخم کمک می‌کند.
• استفاده از پانسمان نوین زخم: پس از تمیز کردن زخم و آماده‌سازی، پانسمان نوین زخم پرمافوم یا نوع دیگری از پانسمان‌های مخصوص زخم‌های دیابتی بر روی زخم قرار داده می‌شود. این پانسمان‌ها عموماً دارای ویژگی‌هایی مانند جذب بو، مدیریت ترشحات، و حاوی آنتی‌بیوتیک هستند.
• تغییر منظم پانسمان: پانسمان نوین باید به مدت زمان مشخصی بر روی زخم باقی بماند و باید به منظور تمیزی و تغییر آن، به صورت منظم توسط پزشک یا پرستار تعویض شود. فرکانس تغییر پانسمان بستگی به اندازه و وضعیت زخم دارد.
• مراقبت از دیابت: برای کنترل بهتر زخم‌های دیابتی، مهم است که عوامل خطر مانند قند خون، فشار خون و مراقبت از پای دیابتی نیز در نظر گرفته شوند. استمرار در مراجعه به پزشک برای مدیریت دیابت و دنبال کردن نکات پیش‌گیری از زخم حائز اهمیت است.

مراجعه به یک پزشک یا متخصص در زمینه‌ی زخم‌های دیابتی و معالجه‌ی مناسب زخم، بهبود سریع‌تری را تضمین می‌کند.

تفاوت پانسمان نوین با دیگر پانسمان‌ها

پانسمان نوین یک نوع پانسمان پیشرفته در علم پزشکی است که با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و مواد مختصر به منظور مدیریت و بهبود زخم‌ها و صدمات پوستی ساخته می‌شود. این نوع پانسمان‌ها با پانسمان‌های سنتی تفاوت‌های مهمی دارند. تفاوت‌هایی که می‌توان به عنوان ویژگی‌های پانسمان نوین عنوان کرد، عبارت‌اند از:

• قابلیت جذب بو: پانسمان نوین زخم معمولاً دارای قابلیت جذب بوی ناشی از زخم‌ها و ترشحات زخمی است. این ویژگی به مراقبت‌کنندگان کمک می‌کند تا مشکلات مرتبط با بوی نامطبوع را کاهش دهند.
• مدیریت ترشحات: این پانسمان‌ها به طور موثر ترشحات زخمی را مدیریت می‌کنند و از محیط زخم خارج می‌کنند. این اقدام به حفظ رطوبت معقول در زخم کمک می‌کند که می‌تواند به تسریع فرآیند بهبود زخم کمک کند.
• آنتی‌بیوتیک: بعضی از پانسمان‌های نوین حاوی آنتی‌بیوتیک هستند که می‌توانند ریسک عفونت‌های زخمی را کاهش دهند.
• مطابقت با پوست: این پانسمان‌ها معمولاً به خوبی با پوست تطابق دارند و احساس راحتی برای بیمار ایجاد می‌کنند.
• تنفس پوست: آن‌ها به پوست اجازه می‌دهند تا تنفس کند و به تهویه‌ی زخم کمک می‌کنند.
• سهولت استفاده: پانسمان نوین زخم به طور عمومی سهولت استفاده و تعویض را افزایش می‌دهند.

به عنوان مثال، پانسمان نوین زخم پرمافوم با ویژگی‌هایی همچون جذب بو و مدیریت ترشحات زخمی شناخته می‌شوند. این نوع پانسمان‌ها بهبودی مؤثرتر و راحت‌تر را برای بیماران با زخم‌ها و صدمات پوستی ارائه می‌دهند.

نحوه‌ی پانسمان زخم با بانداژ یک فرآیند مراقبتی از زخم است که برای جلوگیری از عفونت و تروما به زخم، استفاده می‌شود. دستوراتی که در ادامه آورده‌ایم، مراحل اصلی این فرآیند هستند. البته، توجه به جزئیات و اجرای صحیح این مراحل بسیار مهم است، بنابراین نیاز است تا در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

مراحل پانسمان زخم

1. شستشوی دست‌ها و استفاده از دست‌کش‌های غیر لاتکس:
   – قبل از هر چیز، دست‌های خود را به دقت بشویید تا از پاکی و ضد‌عفونی بودن آن‌ها اطمینان حاصل نمایید. سپس از دست‌کش‌های غیر لاتکس استفاده کنید تا از انتقال میکروب‌ها به زخم جلوگیری شود.2. استفاده از پد پانسمان:
   – پد پانسمان را باز کنید و آن‌ را به دقت روی زخم قرار دهید. اطمینان حاصل شود که پانسمان کمی بیشتر از سطح زخم را در پوست پوشش دهد تا از عفونت جلوگیری شود. همچنین از اطراف‌ پانسمان زخم چند میلی‌متر از آن بیرون آورده شود.3. اعمال بانداژ:
   – بانداژ را به‌طور محکم بر روی پانسمان قرار دهید تا آن‌را به خوبی پوشش دهد و محکم نگه دارد. در این مرحله، اهمیت دارد که بانداژ نه خیلی سفت و نه خیلی شل باشد. به دقت کمی از پوست اطراف ناحیه‌ی بانداژ شده را فشار دهید تا رنگ آن تغییر کند. اگر رنگ به حالت اول بازگشت، بانداژ خیلی سفت است و باید کمی آن را شل‌تر کنید.

2. 

پانسمان زخم با بانداژ

پانسمان زخم با بانداژ معمولاً در مواردی مانند جلوگیری از عفونت، حفاظت از زخم در مقابل مواد آلوده و تروما و تسهیل فرآیند بهبودی زخم‌ها انجام می‌شود. اگر زخم به هر دلیلی به عفونت مبتلا شود یا وضعیت آن تغییر کند، حتماً به پزشک مراجعه شود.
نحوه‌ی استفاده از پد یا گاز استریل در پانسمان زخم یک فرآیند حیاتی است که جلوگیری از عفونت و تروما را هدف دارد. در زیر مراحل استفاده از پد یا گاز استریل توضیح داده شده‌اند:

1. شستشو و استفاده از دست‌کش‌های یک‌بار مصرف:
– قبل از هر کار، دست‌های خود را به دقت بشویید تا از پاکی و ضدعفونی بودن آن‌ها اطمینان حاصل شود. سپس دست‌کش‌های یک‌بار مصرف غیر لاتکس را بپوشید تا از انتقال میکروب‌ها به زخم جلوگیری شود.

2. آماده‌سازی پد یا گاز استریل:
– پد یا گاز استریل را از بسته‌بندی باز کنید و مطمئن شوید که لبه‌های آن به خوبی زخم را پوشش می‌دهد. اگر پد یا گاز بزرگ‌تر از زخم است، می‌توانید آن را به اندازه‌ی مناسب برش دهید.

3. قرار دادن پد یا گاز بر روی زخم:
– هرگز به قسمتی از پد یا گاز که در تماس با زخم است دست نزنید. پد یا گاز را مستقیماً روی زخم قرار دهید و مطمئن شوید که همه‌ی لبه‌ها به خوبی زخم را پوشش می‌دهد.

4. ثابت کردن پد یا گاز:
– پد یا گاز را با استفاده از نوارچسب مخصوص یا باند به دقت و محکم روی زخم قرار دهید. این کار باعث می‌شود پد یا گاز در موقعیت مناسب باقی بماند.

5. جریان خون:
– هرگز دور قسمت آسیب دیده را با چسب نزنید تا جریان خون به خوبی گردش داشته باشد. این کار اهمیت دارد تا زخم به درستی تعویض و تمیز شود و علائم عفونت به راحتی تشخیص داده شود.

6. استفاده از پارچه‌ی تمیز نخی (در صورت عدم دسترسی به گاز استریل):
– اگر گاز استریل در دسترس نباشد، می‌توانید از یک پارچه‌ی تمیز نخی استفاده کنید. در این صورت، از پارچه‌ی تمیز برای پوشش زخم استفاده کنید و همچنان مراقبت‌های لازم را انجام دهید.

در تمام مراحل انجام پانسمان زخم، تمیزی و بهداشت شخصی و وسایل استفاده شده بسیار مهم است تا از عفونت جلوگیری شود. همچنین در صورت داشتن هرگونه سوال یا مشکل در مراقبت از زخم، به پزشک یا متخصص مراجعه کنید.

پانسمان‌های زخم‌های باز بزرگ و شدید

پانسمان‌های مورد استفاده برای زخم‌های باز بزرگ و شدید انواعی از مواد مرطوب کننده هستند که به ترمیم و مراقبت از زخم‌ها کمک می‌کنند. در زیر توضیحات بیشتری در مورد هر نوع پانسمان آمده است:

1. پانسمان هیدروژل:
– پانسمان زخم هیدروژل از یک ماده ژل‌مانند تشکیل شده است که آب را به طور مداوم به زخم می‌رساند و مکان زخم را مرطوب نگه می‌دارد.
– برای زخم‌های باز خشک، خراش‌های شدید یا ساییدگی‌های جزیی کاربرد دارد.
– این پانسمان به طور معمول به محل زخم چسبانده می‌شود و باعث تسکین درد و تسریع در فرآیند ترمیم زخم می‌شود.

2. پانسمان هیدروکلوئید:
– پانسمان هیدروکلوئید عمدتاً برای زخم‌های باز غیر عفونی با ضخامت کلی یا ضخامت نسبی که بسیار خشک هستند به کار می‌رود.
– این پانسمان‌ها معمولاً بر روی زخم قرار داده می‌شوند و رطوبت مورد نیاز برای ترمیم را تأمین می‌کنند.
– هیدروکلوئیدها قابلیت حذف بافت‌های مرده را دارند و به ترمیم زخم کمک می‌کنند.

در هر صورت، انتخاب پانسمان مناسب برای زخم باید توسط پزشک یا متخصص به عنوان بخشی از برنامه مراقبت از بیمار انجام شود، زیرا نوع و اندازه زخم و وضعیت عفونی آن تأثیر مستقیمی بر انتخاب پانسمان دارد.

پانسمان‌های آلژینات و کلاژن

پانسمان‌های آلژینات و کلاژن دو نوع پانسمان متداول در مراقبت از زخم‌ها هستند و برای شرایط خاصی مناسب هستند. در زیر توضیحات بیشتری در مورد هر نوع پانسمان آمده است:

1. پانسمان آلژینات:
– این نوع پانسمان زخم برای زخم‌هایی که ترشحات زیادی دارند، مناسب هستند. به عنوان مثال، زخم‌های فشاری یا زخم‌های دیابتی که مایعات زیادی ترشح می‌کنند.
– پانسمان‌های آلژینات ترشحات زخم را به خود جذب کرده و محیط زخم را مرطوب نگه می‌دارند. این ویژگی‌ها به تسهیل تشکیل بافت جدید در محل زخم کمک می‌کنند.
– آلژینات‌ها برای زخم‌های باز که نیاز به ترمیم بافت دارند و همچنین برای زخم‌های دیابتی که به دلیل کاهش جریان خون نیاز به مرطوب نگه داشتن دارند، مناسب هستند.

2. پانسمان کلاژن:
– پانسمان‌های کلاژن عمدتاً برای زخم‌های باز مناسب هستند. این زخم‌ها ممکن است به دلیل جراحات، سوختگی‌ها یا زخم‌های فشاری ایجاد شوند.
– پانسمان زخم کلاژن می‌تواند سریع‌تر کلاژن‌زایی در محل زخم را تحریک کند که برای فرآوری زخم مفید است.
– این پانسمان‌ها حاوی عوامل آنتی‌میکروبی هستند که به کاهش خطر عفونت در زخم‌ها کمک می‌کنند.
– پانسمان‌های کلاژن معمولاً نیازی به تعویض مکرر ندارند، بنابراین برای زخم‌های باز با ترشحات معتدل مناسب هستند.

انتخاب نوع پانسمان زخم باید بر اساس نوع و وضعیت زخم، مقدار ترشح و راهنمایی پزشک انجام شود.
برای بهبود زخم‌های باز و عمیق، اصول بهداشتی و مراقبتی مهمی وجود دارد که باید رعایت شوند. در زیر توضیحاتی به صورت علمی در مورد نکات مهم در مراقبت از زخم‌ها آمده است:

1. تمیزی و دورهای جدید درمانی یا علائمی که به سرطان اشاره دارند، توجه کنید و به پزشک خود گزارش دهید.

پانسمان‌ نوین در درمان زخم‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند، از تسریع فرآیند ترمیم گرفته تا کاهش خطر عفونت و افزایش راحتی بیماران. با پیشرفت‌های اخیر در علم مواد و بیوتکنولوژی، انواع جدیدی از پانسمان‌ نوین زخم توسعه یافته است که قابلیت‌های بالقوه‌ای برای بهبودی زخم‌ها دارند.

انواع پانسمان‌های نوین

1. پانسمان‌های هیدروکلوئیدی: این پانسمان‌ها با ایجاد محیط مرطوب، به ترمیم زخم کمک می‌کنند. آن‌ها برای زخم‌های سوختگی، زخم‌های فشاری و زخم‌های پای دیابتی مناسب هستند.
2. پانسمان‌های هیدروژلی: این نوع پانسمان برای زخم‌های خشک و سوختگی‌ها مفید است و به تسکین درد و مرطوب‌سازی زخم کمک می‌کند.
3. پانسمان‌های آلژیناتی: ساخته شده از جلبک‌های دریایی، این پانسمان‌ها قادر به جذب مایعات زیاد و تشکیل ژل در سطح زخم هستند، که برای زخم‌های با ترشح زیاد مناسب است.
4. پانسمان‌های فومی: این پانسمان‌ها که از مواد اسفنجی ساخته شده‌اند، به جذب ترشحات زیاد و حفظ رطوبت مناسب زخم کمک می‌کنند.
5. پانسمان‌های نقره‌دار: حاوی نقره برای خواص ضدمیکروبی آن، برای جلوگیری از عفونت‌ها در زخم‌های آسیب‌دیده بسیار مفید است.

مزایای پانسمان‌های نوین

• کاهش خطر عفونت و تسریع روند بهبودی.
• کنترل بهتر ترشحات زخم و کاهش درد و ناراحتی بیمار.
• تنوع در انواع پانسمان برای پاسخگویی به نیازهای مختلف زخم‌ها.

چالش‌ها و ملاحظات

• انتخاب پانسمان مناسب برای نوع خاصی از زخم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و نیازمند تجربه و دانش تخصصی است.
• هزینه برخی از پانسمان‌های پیشرفته ممکن است نسبت به پانسمان‌های سنتی بیشتر باشد.

پانسمان‌ نوین یک تحول قابل توجه در درمان زخم‌ها ایجاد کرده‌اند و به عنوان یک ابزار مهم در کیت درمانی پزشکان و متخصصان زخم قرار گرفته‌اند.

پانسمان نوین هدف از مراقبت زخم، یک محیط مناسب به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای ترمیم زخم است. پانسمان­ ها خود قسمتی مهم از این محیط مناسب هستند.

به کمک پانسمان­ مناسب می­توان:

• محیطی با رطوبت تنظیم شده برای ترمیم زخم فراهم نمود.
• باکتری­‌های بستر زخم را ریشه­ کن کرد یا تعداد آن­‌ها را کم کرد.
• اگزودای اضافی را جذب کرده و از محیط زخم دور کرد.
• به دفع مناسب اسلاف و بافت­ های مرده کمک کرد.
• از ایجاد آلودگی جدید و بیشتر زخم جلوگیری کرد.
• پوست اطراف زخم را از آسیب و تخریب حفظ کرد.
• زخم را در برابر آسیب ­های فیزیکی تا حدی حفظ کرد.

بنابراین پانسمان برای درمان زخم ضروری است ولی سؤال مهم این است که چگونه به صورت مؤثر و مناسب، زخم مزمن را پانسمان کرد.

• پانسمان نوین یا پانسمان مرطوب:

حدود 50 سال قبل تئوری درمان و مراقبت های زخم شامل اصول زیر می ­شد:

• زخم را باید تمیز و خشک نگه داشت تا دلمه روی آن تشکیل شود.
• زخم را تا می­توان باید در معرض هوا و نور آفتاب قرار داد.
• اگر زخم حفره­‌ای داشت (خصوصاً اگر به دلیل نقص یا defect بافتی باشد) باید حفره را با پانسمان پر کرد تا سطح زخم قبل از بسته شدن و پرشدن حفره­ ی زخم بسته نشود.
• زخم را باید با پانسمان خشک پوشاند.

پانسمان نوین

اما این روش‌ها اشکالات مهمی دارد که با ترمیم زخم خصوصاً ترمیم زخم مزمن تداخل دارد. اول این که دلمه در واقع بافت مرده و اگزودای خشک شده است و مانعی برای حرکت سلول­‌های اپیتلیال بوده و مانع ترمیم است.

مورد دوم یعنی جریان هوا، باعث کاهش نسبی درجه حرارت می­ شود و در نتیجه انقباض عروق و کم شدن جریان خون و مواد مغذی به زخم شده و ترمیم به تاخیر می ­افتد. ضمنا وقتی زخم در معرض هوا قرار می ­گیرد، در صورتی که سطح زخم وسیع باشد مقداری از مایعات بدن به واسطه تبخیر از دست می­ رود.

در خصوص مورد سوم، گازی که به وسیله­ ی آن حفره پر می­ شود به بستر زخم می ­چسبد و هنگام جدا کردن بافت­ های ترمیم شده را می­ کند.

و نهایت در خصوص اصل چهارم باید گفت که پانسمان خشک موجب خشک شدن محیط زخم می ­شود در حالی که برای ترمیم زخم رطوبت مناسبی مورد نیاز است.

• مزایای پانسمان مرطوب:

منظور از پانسمان مرطوب فراهم کردن محیطی با رطوبت مناسب برای ترمیم زخم است. وقتی پانسمان به واسطه پوششی نیمه تراوا یا حتی کاملا غیر قابل نفوذ (برخلاف گاز و باند معمول) پوشانده شود، رطوبتی که در محل اتصال پانسمان به بستر زخم حفظ می­ شود از تشکیل دلمه جلوگیری می­ کند و بنابراین سلول‌های اپیتلیال می­ توانند به سرعت در بستر زخم جا به­ جا شده و ترمیم را پیش ببرند، ضمن این که چنین پانسمانی از ایجاد دهیدراتاسیون بیشتر به دلیل زخم جلوگیری می­ کند. از طرفی آنزیم های ترشح شده توسط نوتروفیل­ ها برای فعال شدن نیازمند محیطی مرطوب هستند. در صورتی که رطوبت و آب کافی در محیط حضور داشته باشد؛ دبریدمان اتولیتیک باعث دفع مناسب اسلاف­‌ها و پیشبرد ترمیم می­ شود.

یک مزیت دیگر پانسمان مرطوب (غیرقابل نفوذ یا نیمه تراوا) حفظ و ایجاد رطوبت کافی برای محافظت از بافت گرانوله جدید است. بافت گرانوله ذاتاً بافتی آسیب­ پذیر است و برای زنده ماندن و ادامه تکثیر سلولی و رشد عروقی نباید خشک شود.

در سال 1948 برای اولین بار طی مطالعه­ ای که در مجله­ ی لانست منتشر گردید ، مشخص شد پانسمان زخم با مواد غیرقابل نفوذ مثل نایلون، دارای مزایایی است و ممکن است سرعت بهبودی و ترمیم زخم را تا 50% افزایش دهد.

سپس پانسمان­ هایی با پوشش نایلونی که به صورت ورق ه­ای تولید می­ شد مورد بررسی قرار گرفتند. به کارگیری الیاف مصنوعی در ساختار پانسمان­‌ها به جای گاز هم مزایایی دارد. گاز در واقع از الیاف به هم بافته­‌ی پنبه درست شده است و همیشه قسمت­ هایی از گاز در بستر زخم باقی می­‌ماند و مثل جسم خارجی با روند ترمیم تداخل ایجاد می­ کند. از طرفی اگزودایی که از زخم ترشح می ­شود بعد از این که وارد بافت های گاز شده و خشک شد، هنگام تعویض پانسمان، قسمت­ هایی از بافت سالم و ترمیم کننده بستر زخم را نیز با خود می­ کند.

آلودگی بین پوست و بستر زخم قابل تبادل است.

• مشخصات یک پانسمان ایده ­آل چیست؟
• اگزودای اضافی را جذب می­ کند ولی مانع از خشک شدن کامل زخم شده و رطوبت مناسبی را ایجاد می ­کند.
• قابلیت تبادل گاز را داشته باشد، به طوری که اکسیژن، دی­ اکسید کربن و بخار آب از دو سوی پانسمان قابل تبادل باشد.
• دمای زخم را حدود 37درجه حفظ نماید.
• نسبت به میکروارگانیسم ­ها نفوذ ناپذیر بوده و جلوی آلوده شدن زخم و انتقال میکروب­ ها از حاشیه ­ی زخم به داخل را بگیرد.
• عاری از آلاینده­ ی ذره‌­ای و سمی باشد (یعنی بقایای پانسمان به صورت ذرات جداگانه روی زخم نماند و ترکیب مواد سازنده­ی پانسمان برای زخم مسموم کننده و سمی نباشد).
• بستر زخم را آسیب نزند و موجب تخریب بافت گرانوله نگردد. (از جمله به بستر زخم نچسبد)

البته موارد زیر هم باید در انتخاب یک پانسمان مناسب لحاظ شود:

• پانسمان باید از نظر مرحله‌ای از ترمیم که زخم در آن است انتخاب شود.
• باید به سادگی بتوان پانسمان را گذاشت و برداشت.
• کمترین دفعات تعویض را داشته باشد.
• به خوبی در محل زخم بماند.

انواع پانسمان نوین:

به طور کلی پانسما­ن­ های نوین دو مشخصه عمده دارند: اول اینکه از نظر تأثیر خنثی نیستند، به این معنی که صرفاً برای پوشاندن زخم و جذب ترشحات اضافی زخم طراحی نشده ­اند بلکه به کارگیری آن­‌ها موجب تقویت عملکرد و نقش اگزودا و سلول های ترمیم کننده، فاکتور های رشد و عروق بستر زخم و سلول­‌های اپیتلیال می­ شود، دوم اینکه اجازه نمی ­دهند زخم خشک شود و یا به دلیل رطوبت بیش از حد آسیب ببیند و محیطی با رطوبت و دمای مناسب ایجاد می­ کنند .

پانسمان­‌های فعال (Interactive) شش نوع مختلف دارند که به شرح زیر است:

• پانسمان فیلم
• پانسمان فوم
• پانسمان هیدروژل
• پانسمان هیدروکلوئید
• پانسمان آلژینات
• پانسمان هیدرواکتیو

پانسمان فیلم

پانسمان ­های فیلم در واقع غشاهای نفوذ پذیر به بخار رطوبت و اکسیژن هستند که لایه­ ی چسبنده­‌ی آکریلیک دارند و نسبت به خود رطوبت (و نه بخار آن) و میکروارگانیسم ­ها، نفوذ ناپذیر هستند.

این نوع پانسمان­‌ها قابل انعطاف و قابل کشش هستند و شفاف بودن آن­‌ها باعث می­شود که برای ارزیابی زخم نیاز به برداشتن پانسمان نباشد ولی قدرت جذب هیچ نوعی از اگزودا را ندارند.

تأثیر پانسمان­‌های فیلم به این شرح است:

• محیط را مرطوب نگه می ­دارند.
• به روند دبریدمان اتولیتیک کمک می ­کنند.
• در مقابل مواد شیمیایی، آسیب حاصل از اصطکاک و کشیده شدن پوست روی همدیگر و میکروب­‌ها، زخم را محافظت می­ کنند.
• اجازه می ­دهند اکسیژن به زخم برسد و دی ­اکسید کربن و آب تبخیر شده از پانسمان خارج شود.
• به عنوان پانسمان ثانویه کاربرد دارند.

• اندیکاسیون­ های استفاده از پانسمان film

این نوع پانسمان را می ­توان در سوختگی­‌های جزئی و آسیب ­های ساده (خراش، سابیدگی، تاول­‌های سطحی) و روی بخیه­ ها پس از جراحی به کار گرفت. همچنین برای جلوگیری و درمان نقاط فشار روی پوست که سطحی باشند، پانسمان محل آنژیوکت و برای دبریدمان اتولیتیک هم می ­توان از پانسمان فیلم استفاده کرد.

• کنترااندیکاسیون به کارگیری پانسمان film
• عفونت زخم (در صورت وجود علائم بالینی و یا آزمایشگاهی عفونت، پانسمان فیلم باید متوقف شود)
• تجمع مایع زیر پانسمان: اگر اگزودا زیر پانسمان فیلم تجمع پیدا کرد، برای جلوگیری از آلوده شدن زخم و پوست اطراف، پانسمان باید باز شود و مجدداً نباید از پانسمان فیلم استفاده کرد تا وقتی که میزان اگزودا کم شود.
• روش استفاده : رعایت چند نکته هنگام استفاده از پانسمان فیلم ضروری است؟

-4 الی 5 سانتی­متر از پوست سالم اطراف زخم باید زیر پانسمان بماند.

-هنگام پانسمان کردن باید اطمینان حاصل کنید که پوست اطراف کاملاً خشک شده است و پماد یا روغنی هم روی پوست نباشد (چون مانع چسبیدن پانسمان می­ شود).

-هنگام قراردادن پانسمان، برای این که پانسمان روی خودش نچسبد کشش ملایمی در امتداد صفحه پانسمان لازم است.

پانسمان فیلم را می­توان به عنوان پانسمان ثانویه روی هیدروژل­ ها و آلژینات­ ها استفاده کرد و پوششی شفاف و ضدآب روی آن ایجاد کرد.

برخی از انواع جدید پانسمان ­های فیلم، یک لایه پلی­مر جاذب آکریلیک دارند که قدرت جذب اگزودای با حجم اندک را نیز دارند (مثل تگادرم Tegaderm )

پانسمان اپسایت Opsite: یک پانسمان فیلم شفاف با الگوی ساختاری محجر که ضمن دارا بودن تمام مزایای پانسمان فیلم قدرت جذب ترشحات زخم را هم دارد.

پانسمان فیلم آنتی­باکتریال: در ساختمان برخی پانسمان‌های فیلم مواد ضد باکتری هم به کار می­رود. مثلاً تگادرم پلاس ترکیب معمول پلی­اورتان و آکریلیک است که 2% ید دارد که وقتی اگزودا با پانسمان تماس پیدا کرد به تدریج آزاد می­ شود و اثر باکتریسیدال وسیع­­‌الطیفی دارد.

پانسمان تگادرم کلرهگزیدین گلوکونات (CHG) هم نوعی پانسمان فیلم شفاف است که برای پانسمان آنژیوکت یا کاتترهای ورید مرکزی و نگه داشتن آن­ ها روی پوست به کار می­ رود.

موارد احتیاط: پانسمان فیلم را می­توان حداکثر تا یک هفته روی زخم نگه داشت. زمان تعویض پانسمان بستگی به نوع و محل و اندازه­ ی زخم دارد.

پانسمان فیلم را روی زخم­ های حفره دار، سوختگی­‌های تمام ضخامت و زخم­‌های عفونی نباید استفاده کرد ولی روی بخیه ­های بعد از جراحی می­ توان پانسمان فیلم را گذاشت و تا زمان کشیدن بخیه­ ها هم آن را تعویض نکرد (البته با رعایت تمامی اصول و نکاتی که قبلا گفته شد).

پانسمان­‌های فوم

این پانسمان­‌ها از یک یا چند لایه پلی­اورتان نرم ساخته شده ­اند که معمولا یک لایه ­ی رویی ضد آب دارند. برخی از انواع پانسمان­ های هیدرواکتیو و شبه ­فوم، ظاهری شبیه فوم دارند ولی در واقع از نظر ساختمان شیمیایی و خواص فیزیکی، فوم نیستند و با جذب آب به داخل ساختارشان متورم می ­شوند.

• فوم­ ها خواص زیر را دارند:
• به واسطه لایه ­ی ضد آب خود، محیطی مرطوب فراهم می­ کنند.
• قدرت جذب اگزودای بالایی دارند.
• به شکل بستر زخم درمی­ آیند و در نتیجه سطح تماس خوبی ایجاد می ­کنند.
• حالت محافظ و ضربه ­گیری دارند.
• پسماند(Residue) به جا نمی­ گذارند.
• به زخم نمی­ چسبند.
• دمای مناسبی را روی زخم حفظ می ­کنند.
• بخار آب را از خود عبور می­ دهند.
• پانسمان ثانویه لازم ندارند.
• اندیکاسیون های استفاده از پانسمان فوم :

از فوم­ ها در طیف وسیعی از زخم ­های جزئی تا آسیب­ ها و زخم­ های بزرگ و عمیق می­ توان استفاده کرد.

در زخم­ های با ترشح قابل توجه (چه سطحی باشند و چه دارای حفره)، زخم­ های عروقی، زخم بستر، زخم دیابتی و سوختگی­ های سطحی می ­توان از پانسمان فوم استفاده کرد.

همچنین می­ توان به عنوان پانسمان ثانویه برروی هیدروژل­‌های بی­‌شکل و در راستای تقویت آثار اتولیتیک این ژل­ ها و در اطراف تراکئوستومی و تیوب ­های درناژ در هر جای بدن آن­ ها را به­ کار گرفت.

• چه موقع پانسمان فوم را متوقف کنیم؟

زمانی که اگزودا تمام قسمت­ های فوم را تا لبه­ های آن پر کرده باشد و احتمال می­ دهیم در 24 ساعت آتی میزان ترشحات از جذب پانسمان فوم بیشتر خواهد بود.

هنگام گذاشتن پانسمان فوم روی زخم، یک حاشیه­ ی 3 الی 4 سانتی ­متری باید در نظر گرفته شود. پانسمان فوم را زیر بانداژ فشاری می­ توان استفاده کرد. وقتی برای پانسمان زخم ­های کاویته (حفره‌ای) از فوم استفاده می کنیم، حداکثر تا 4 روز می توان پانسمان فوم را نگه داشت. در زخم های بدون حفره، تا زمانی که فوم با پانسمان اشباع نشده و حداکثر تا یک هفته می توان پانسمان را نگه داشت. پانسمان­ های فوم قابل برش هستند.

البته بستن پانسمان فوم به تنهایی روی زخم‌­هایی که اگزودا ندارند و خشک هستند، چه سطحی باشند و در چه حفره­‌ای کاربردی ندارند و معمولا در چنین مواقعی با هیدروژل­ ها و به عنوان پانسمان ثانویه استفاده می­شوند ولی پانسمان­ های فوم به طور کلی در هیچ موردی منع مصرف مطلقی ندارند.

هیدروژل­ ها:

یک گروه پیچیده از پلی­مرهای آلی با محتوای آب بالا (بین 30 الی 90% ) هستند که در آب خیلی متورم می­ شوند ولی در آب حل نمی­ شوند.

از نظر ظاهری 2 نوع هستند :

• انواع بی­شکل
• انواع ورقه ­ای

انواع بی­‌شکل با جذب آب متورم شده و شکل اولیه ­ی خود را از دست می­ دهند و به شکل حفره‌ای درمی ­آیند که در آن استفاده شده اند، به همین دلیل بی­‌شکل (آمورف) نامیده می­ شوند.

انواع ورقه­ ای به شکل ورقه­ های نازک هستند و با جذب آب متورم می­ شوند ولی شکل کلی خود را حفظ می کنند.

هیدروژل­ ها به منظور تأمین یک محیط مرطوب در زخم­ های خشک استفاده می ­شوند ولی توانایی جذب اگزودا را نیز دارند، به­ طور کلی:

• محیطی مرطوب برای زخم فراهم می­ کنند.
• دبریدمان اتولیتیک را تقویت می کنند.
• به شکل حفره و بستر زخم درمی­ آیند.
• به زخم نمی­ چسبند.
• رطوبت را تأمین می­ کنند و می­‌توانند اگزودا را جذب کنند.
• درد را کم می­ کنند.
• اندیکاسیون­ ها
• زخم­‌های خشک و دارای اسلاف، مرطوب کردن دلمه­ ی عفونی و نکروزه‌­ی زخم eschar و تقویت دبریدمان اتولیتیک
• زخم بستر، زخم­ های عروقی، سوختگی سطحی و نیمه­ ی ضخامت زخم­ های نکروزه و عفونی
• تسهیل اپیتلیالیزه کردن و گرانوله شدن
• آبله مرغان و زونا

هیدروژل‌ها همچنین حامل­‌های مناسبی برای دارو های موضعی مثل مترونیدازول و آنزیم‌­های پروتئولیتیک هستند.

ژل­‌های آنتی‌­باکتریال جدید: هیدروژل­ های فلامینال، بر پایه­‌ی آلژینات هستند که حاوی آنزیم­ های گلوکزاکسیداز و لاکتوپر اکسیداز می ­باشند. این آنزیم ­ها از شیر استحصال می­ شوند و نقش چشمگیری در کنترل بار میکروبی در زخم مزمن دارند (flamigel یک نمونه است).

هر زمان که میزان اگزودای زخم خیلی زیاد شد، استفاده از هیدروژل ­ها باید متوقف شود. توصیه شده از انواع ورقه ­ای هیدروژل ها در زخم­ های عفونی استفاده نشود.

روش استفاده از هیدروژل ­ها: هیدروژل ­ها برروی زخم­ هایی استفاده می­ شوند که حداقل _mm5 عمق داشته باشند. به عنوان پانسمان ثانویه، فوم بهترین انتخاب است ولی فیلم شفاف، پانسمان هیدروکلوئید و حتی گاز ساده را هم می­ توان به عنوان پانسمان ثانویه روی هیدروژل­ ها گذاشت. هیدروژل­ ها را تا سه روز می­ توان روی زخم نگه داشت (به شرطی که زخم عفونی نباشد). در مورد ضایعات آبله مرغان و زونا، در صورت استفاده از هیدروژل­ ها، باید 4 الی 5 نوبت در روز پانسمان را تعویض کرد. هیدروژل­ ورقه ­ای باید حاشیه ­ای حدود 3 تا 4 سانتی­متر روی پوست سالم اطراف داشته باشد.

هیدروژل ورقه­ ای موجب ماسره شدن و لیچ افتادن پوست سالم اطراف زخم نمی­ شود.

موارد احتیاط: به دلیل ماهیت بندآورنده­­‌ی (occlusive) هیدروژل­‌های ورقه ­ای، نباید روی زخم­‌های عفونی آن­‌ها را استفاده کرد. هیدروژل‌های بی­‌شکل (آمورف) حاوی پروپیلن­گلیکول هستند و در بیماری که حساسیت به پروپیلن­گلیکول دارد نباید به کار گرفته شود.

هیدروژل­‌های ورقه­ ای را نباید روی زخم­ های حفره­ دار با دهانه ­ی کوچک استفاده کرد. همین طور این نوع پانسمان مناسب زخم ­هایی که ترشح فراوان دارند نیست.

پانسمان­‌های هیدروکلوئید:

این نوع پانسمان ­ها ترکیبی از پلی­مر های ژل­ساز و پلی­مر های چسبنده هستند که یک لایه فیلم یا فوم پلی­اورتان در آخرین لایه‌­ی آن­ ها به عنوان جاذب وجود دارد. در اغلب موارد، ماده­ ی اصلی پانسمان کربوکسی‌­متیل­‌سلولز(CMC)، یا مواد ژل ساز دیگر مثل پکتین، ژلاتین و الاستومر هستند.

البته این نوع پانسمان به شکل پودر و گرانول و خمیر هم عرضه می ­شود، پانسمان به زخم نمی­ چسبد ولی قابلیت چسبیدن به پوست سالم را دارد.

پانسمان ­های هیدروکلوئید در اصل برای پانسمان اطراف ایلئوستومی طراحی شده ­اند. انواع بندآورنده (occlusive) و نیمه تراوا دارند، به دلیل ترکیبی که دارند در محیط زخم و در معرض اگزودا زردرنگ و بد بو می­ شوند ولی نباید آن را با عفونت اشتباه گرفت.

عملکردهای زیر را می ­توان از پانسمان ­های هیدروکلوئید انتظار داشت:

• محیطی مرطوب فراهم می­ کنند.
• دبریدمان اتولیتیک را پیش می­ برند.
• به شکل بستر زخم تغییر شکل می­ دهند.
• جلوی آلودگی باکتریایی را می ­گیرند.
• سطحی ضدآب دارند.
• پانسمان ثانویه لازم ندارند.

موارد مصرف:

• • زخم­ های عروقی سطحی
  • سوختگی
  • زخم محل دهنده­ ی پوست
  • زخم بستر
  • در زخم­ های حفره­ دار کوچک به شکل پودر، خمیر یا گرانول
  • انواع نازک آن را روی بخیه­ ها هم می­ توان استفاده کرد.
  • پس از گرانوله شدن زخم و یا در صورت هایپرگرانوله شدن زخم استفاده از پانسمان هیدروکلوئید باید متوقف شود.

هنگام استفاده باید پوست اطراف زخم را کاملاً خشک نمود که پانسمان توانایی چسبیدن داشته باشد. هیدروکلوئیدها را 5 تا 7 روز می­ توان روی زخم نگه داشت، در زخم­ های حفره‌­ای بهتر است بیش از 3 الی 4 روز پانسمان را نگه نداریم.

• در مورد زخم­ های عفونی یا با ترشح فراوان یا زخم­ های با حفره­ های بزرگ و عمیق، پانسمان­ های هیدروکلوئید توصیه نمی­ شوند.
• پانسمان هیدروکلوئید در دفع اسلاف و مواد نکروزه­ی زخم و پیشبرد آنژیوژنز و گرانولاسیون مفید هستند.

 

پانسمان­‌های آلژینات:

عمدتاً نمک کلسیم یا کلسیم و سدیم با اسیدآلژینیک هستند که از خزه ­ی دریایی (عمدتاً خانواده­‌ی لامیناریا) به دست می­ آیند. وقتی در معرض اگزودای زخم قرار می­ گیرند یک ژل آب دوست ایجاد میشود که یون کلسیم را آزاد می ­کند و چون کلسیم یک فاکتور انعقادی است، پانسمان آلژینات در برقراری هموستاز مفید است.

• اثرات پانسمان آلژینات:
• محیطی مرطوب ایجاد می­ کنند.
• قدرت جذب بالایی دارند.
• به فرم و شکل حفره و بستر زخم درمی ­آیند.
• زخم را در مقابل آلودگی باکتریال محافظت می­ کنند.
• به بستر زخم نمی­ چسبند.

از آلژینات­ ها برای پانسمان زخم ­های دارای اگزودا مثل زخم­ های وریدی یا زخم­ های حفره ه‌­ای، زخم بستر و زخم محل دهنده­ ی پوست جهت کنترل خونریزی و همچنین پانسمان زخم‌­های عفونی استفاده می ­شوند.

هر زمان که میزان اگزودا به قدری کم بود که فیبر های آلژینات به ژل تبدیل نمی ­شدند، پانسمان باید متوقف شود.

• در صورتی که از آلژینات­ برای پک کردن و پرکردن حفره­ ی زخم استفاده می­ کنید نباید آن را خیلی محکم پک کنید.
• روی پانسمان آلژینات را می توان با فوم یا پانسمان فیلم (در صورتی که اگزودا خیلی زیاد نباشد) و هر پانسمان جاذب­ دیگری پانسمان کرد و بست. پانسمان را می­ توان تا 7 روز نگه داشت ولی اگر علائم عفونت زخم به وضوح دیده می­ شد، پانسمان باید روزانه عوض شود.
• پانسمان آلژینات بهتر است روی پوست سالم اطراف زخم استفاده نشود چون با جذب اگزودا و ایجاد ژل، ممکن است باعث ماسره شدن پوست سالم شود.
• بدیهی است که استفاده از آلژینات­ ها برای پانسمان زخم­ های خشک مناسب نیست.

پانسمان­ های هیدرواکتیو:

مشابه پانسمان­ های هیدروکلوئید هستند ولی عوامل ژل­ساز ندارند و اگزودا را درون ساختار بافتی خود جذب می ­کنند و نگه می ­دارند و بنابراین محیطی مرطوب فراهم می­ کنند.

به شکل­ های متفاوتی مثل انواع شبه­‌فوم، ورقه ­های نازک، پرکننده­ های حفره عرضه می­ شوند.

اثرات پانسمان ­های هیدرواکتیو:

• محیط مرطوبی فراهم می ­کنند.
• قدرت جذب بالایی دارند.
• سطحی ضدآب دارند.
• وقتی تحت کشش قرار بگیرند به شکل اولیه در می­ آیند.
• اتولیز را پیش می­ برند.
• پسماندی از آن ­ها در زخم باقی نمی ­ماند.
• به بخار آب نفوذ پذیری نسبی دارند (نیمه­ تراوا).

پانسمان­ های هیدرواکتیو مثل زخم­ های حفره ه‌­ای، زخم بستر، سوختگی­ های جزئی و زخم_­­­ های وریدی پا، بر روی زخم ­های با اگزودای متوسط تا زیاد به کار می­ روند.

به طور خاص در خصوص زخم ­هایی که روی مفاصل هستند کاربرد دارند چرا که با جذب اگزودا، با این که متورم می ­شوند ولی موجب ایجاد فشار روی المان ­های عصبی و عروقی اطراف مفصل نمی­ شوند.

انواع شبه ­فوم پانسمان­ های هیدرواکتیو را نباید با فوم­ ها اشتباه کرد. پانسمان­ های هیدرواکتیو، اگزودا را به سرعت جذب می کنند و با جذب اگزودا شکل ظاهری آن­ها تغییر می­ کند و متورم می­ شوند. البته برای پانسمان زخم ­های خشک مناسب نیستند.

در برخی از برندهای پانسمان­ های هیدرواکتیو نظیر آلوین پلاس (Allevyn plus) را که برای پانسمان زخم­ های حفره­ دار طراحی شده­ است، هنگام پانسمان نباید بیش از حفره را با پانسمان پر کرد (به دلیل این که پس از جذب اگزودا متورم می­ شوند).

اغلب پانسمان­ های هیدرواکتیو را می­ توان تا 7 روز روی زخم نگه داشت. البته هیدرواکتیو ها در زخم‌های به شدت عفونی توصیه نمی­ شوند.

• پانسمان­‌های ماتریکس: از ترکیب سلولز رژنره و اکسید شده و یک ماتریکس خشک ساخته شده­ اند، یکی از اثرات ویژگ­ی آن­ها مهار متالوپروتئینازها است. یک نمونه ­ی مشهور، پانسمان ماتریکس پوموگران است (pomegran).

نوع دیگری از پانسمان ماتریکس از بافت زیر مخاط خوک ساخته شده و حاوی ماتریکس خارج سلولی است.

• پدهای غیرچسبان: ترکیبی از سلولز و هیدروکلوئید و پلی­اورتان و پلی­اتیلن است که قدرت جذب بسیار بالایی دارد و عمدتاً برای پانسمان سوختگی استفاده می­ شود، هرچند در تمام زخم­ های با اگزودای فراوان اندیکاسیون دارد (مثل زخم واریسی، زخم بستر، زخم­های جراحی و حفره ­دار). Combidermیکی از انواع پدهای غیرچسبان (non adherent pad) است.
• هیدروفیبرها: ظاهری شبیه آلژینات دارند ولی از پلی­مر‌های CMC(کربوکسی متیل سلولز) ساخته شده ­اند، اثرات آن ­ها هم شبیه آلژینات­ ها هستند ولی اولاً اثر هموستاتیک ندارند و ثانیاً پوست اطراف زخم را ماسره نمی ­کنند چون اگزودا را به صورت عمودی جذب می­ کند و قسمت‌هایی که روی پوست سالم هستند خیس نمی­ شوند. یک الی سه روز می­ توان پانسمان را روی زخم نگه داشت.

تنها پانسمان نوع هیدروفیبر، آکواسل است. اما هیدروفایبر در ترکیب خیلی از پانسمان ­های مدرن به­ کار رفته­ است.

• سیلیکون: پلی­مری صناعی است که از عنصر سیلیکون ساخته شده­ است.

برای جلوگیری از ایجاد اسکار هیپرتروفیک و بافت کلوئید استفاده می­ شوند. پانسمان سیلیکون را باید بلافاصله پس از کشیدن بخیه­ ها، روی زخم گذاشت و یک الی سه روز دیگر پانسمان باید برداشته شود و محل زخم با سرم شسته شود، پس از خشک کردن همان قطعه، باید پانسمان را مجدداً روی زخم استفاده کرد. استفاده­ ی مکرر از همان قطعه پانسمان را می­ توان تا هفت روز ادامه داد.

• کلاژن: پانسمان کلاژن از منشأ گاوی یا پرندگان، در تحریک فیبروبلاست ­ها برای شروع و تقویت روند ترمیم مؤثر هستند هر چند اثرات آن­ ها در عمل در متون علمی به اثبات نرسیده ­است.
• ترکیبات اسیدهیالورونیک: قسمت کربوهیدراتی از ماتریکس خارج سلولی است که در آبشار انعقادی نقش مهمی دارند. مخصوصاً در زخم­ های نوروپاتیکی که بهبود نمی­ یابند و دیگر زخم‌های مزمن که در مراحل ترمیم متوقف شده ­اند، راه­گشا است.

البته اسیدهیالورونیک پس از جذب اگزودا به ژل هیالورونیک تبدیل می­ شود و احتمالاً برخی از اثرات مثبت آن مربوط به حفظ رطوبت است. پانسمان­ های هیالورونیک را می­ توان تا سه روز روی زخم نگه داشت.

• سالین هیپرتونیک: هیپرگرانالاسیون زمانی اتفاق می­ افتد که سلول­ های اپیتلیال لبه­ ی زخم قادر به ادامه ­ی رشد و تکثیر و پوشاندن بافت گرانوله نیستند و در نتیجه بافت گرانولاسیون از سطح زخم فراتر رشد می ­کند. به طور سنتی این بافت اضافی با استفاده از محلول نیترات نقره یا محلول سولفات مس برداشته­ می ­شد که البته محلول­ هایی سمی هستند بنابراین سالین هیپرتونیک مناسب­‌تر است.

از پانسمان سالین هیپرتونیک برای هیپرگرانولاسیون یا زخم ­های نکروزه استفاده می­ شود. البته در صورتی که بیمار درد شدیدی داشته و یا زخم خشک شود نباید استفاده از آن را ادامه داد. پانسمان سالین هیپرتونیک هر 24 ساعت تعویض می شود.

آنتی میکروبیال­ های موضعی: شامل ترکیبات هیپوکلریت، کلرهگزیدین، محلول سوپراکسید، ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی، نقره و ید هستند.

اثرات مصرف آنتی­‌بیوتیک‌­هاو آنتی­ سپتیک­ های موضعی در زخم­ های باز و مزمن به صورت کامل روشن نیست. از طرفی بار میکروبی زیاد و عفونت و تهاجم میکروبی در بستر زخم، روند التیام و ترمیم زخم را به تأخیر می­ اندازد، از طرف دیگر مصرف طولانی مدت آنتی­‌میکروبیال ­های موضعی موجب آسیب بافت سالم می ­شود البته مقاومت باکتریایی هم همواره پس از مصرف بیش از 2 هفته آنتی­‌بیوتیک، کم و بیش ایجاد می­ شود.

لذا غیر از بیماران نوتروپنیک، بیماران پای دیابتی و بیماران با نارسایی شریانی مصرف طولانی مدت آنتی‌میکروبیال و آنتی­‌بیوتیک موضعی به نفع بیمار نمی­ باشد.

هیپوکلریت: در واقع همان ترکیب سفید کننده­ ی خانگی است. کلاً مسئله­ ی اصلی در خصوص مواد آنتی­‌میکروبیال موضعی، سمی است که ممکن است برای بافت ایجاد کنند، خصوصاً در مصرف طولانی مدت. یک عارضه‌­ی مهم هیپوکلریت، مهار تولید کلاژن است. عارضه­‌ی خطرناک ولی نادر دیگر هیپوکلریت نارسایی کلیه است که به دلیل آزاد شدن ترکیبات چربی سمی دیواره­‌ی باکتری­ ها و ایجاد شوک اندوتوکسیک به وجود می ­آید و به عنوان واکنش شوارتزمن هم شناخته می ­شود.

به دلیل اینکه این ماده خیلی ناپایدار است، به کار گرفتن آن مستلزم پانسمان­ های مکرر است و از این نظر چندان به صرفه نمی باشد.

محلول­ های سوپر اکسید: از الکترولیز محلول آب و سدیم به دست می­ آیند. PH آن ­ها خنثی است و در درمان عفونت زخم دیابتی، سوختگی و زخم ­های وریدی پا استفاده می­‌شوند. اثر‌های باکتریسیدال، فونگیسیدال، ویروسیدال و اسپروسیدال دارد.

کلرهگزیدین: به عنوان ضد عفونی کننده­ ی پوست و مخاط استفاده می ­شود. اثرات باکتریسیدال دارد ولی بر روی باکتری­ های اسیدفست و ویروس ­ها و قارچ­ ها و اسپور باکتری­ ها مؤثر نمی ­باشد. PHآن خنثی یا بازی خفیف است. با صابون­ ها ناسازگار است. پلی­‌هگزا‌متیل‌بی­گوانید (PHMB) یک ماده­ ی ضد باکتریایی پلی­مری و کاتیونیک است و اثرات آن مشابه کلرهگزیدین است ولی به طور سنتی در مراقبت زخم از آن استفاده می ­شده ­است. پرونتوسان یک محلول شستشوی زخم است که حاوی PHMB و بتائین است. بتائین یک سورفاکتانت محلول در آب و چربی است.

ترکیب­ های آمونیوم چهار ظرفیتی و نقره: نقره یکی از قدیمی ­ترین عناصری است که تاکنون شناخته شده است که در طبیعت به صورت ترکیب با مس یا طلا یا به صورت جداگانه و مستقل یافت می­ شود. در فرم فلزی آن دو ایزوتوپ دارد و در این فرم غیر­فعال است. وقتی در معرض مایعات قرار گیرد به صورت یون­ های مثبت Ag⁺ ، Ag⁺⁺، Ag⁺⁺⁺ ظاهر می­ شود و می­ تواند به صورت های محلول در آب ولی اغلب غیر محلول در آب با مولکول ­های دیگر ترکیب می ­شود. وقتی ذرات نقره کوچک­تر باشند سطح تماس عنصر نقره با آب موجود در اطراف بیشتر می­ شود و معلوم شده که در فرم نانوکریستالی نقره، همین اندازه­ ی کوچک ذرات نقره موجب اثرات سریع ولی طولانی مدت  نقره در پانسمان ­ها می­ شود. نقره از قدیم‌الایام به عنوان دارویی ضدمیکروبی استفاده شده ­است و تقریباً روی تمام انواع باکتری ­های معمولی و مقاوم مؤثر است(حتی MRSAو VRE).

نکته: سیلورسولفادیازین در پانسمان سوختگی استفاده می­ شود ولی باعث ایجاد اسلافی ژلاتینی و چسبناک می­ شود.

عوامل متعددی قدرت میکروب­ کشی نقره در پانسمان را تحت تأثیر می­ گذارد:

• محتوای نقره­ ی موجود در پانسمان و توزیع آن در تمام پانسمان
• فرم فیزیکی و شیمیایی نقره­ ی به کار رفته در پانسمان
• میزان آب­ دوستی و آب­‌گریزی خود پانسمان

محتوای نقره­‌ی موجود در پانسمان و توزیع آن در تمام پانسمان

بعضی پانسمان­ ها نقره را در زخم آزاد می­ کنند، در بعضی دیگر از پانسمان­ ها نقره در ترکیب و ساختار پانسمان باقی می ­ماند و در انواع دیگر مقداری از نقره آزاد می ­شود و مقداری هم همچنان در ساختار پانسمان باقی می ­ماند. در انواعی از پانسمان ­ها که نقره در سطح پانسمان توزیع شده و در تماس با زخم است و یا ترکیب یونی نقره در آن وجود دارد و در زخم آزاد می ­شود، عملکرد میکروب­ کشی خوبی به چشم می­ خورد.

بنابراین برای هر نوع زخمی بر اساس میزان بار میکروبی آن، عمق زخم و میزان اگزودا، باید براساس نوع زخم، پانسمان ترکیبات نقره را انتخاب نمود و به طورکلی پانسمان­ های نقره برای استفاده کوتاه مدت و در جهت کنترل بار میکروبی زخم است و نباید به صورت طولانی مدت (بیشتر از 2 تا 4 هفته ) استفاده شوند.

ید: ید در ترکیب با برخی پلی_­­مرها (Povidone ، Cadexomer) و در شکل یدوفوربرای ضدعفونی موضعی استفاده می ­شود. ترکیب با پوویدون به شکل­ های مختلف محلول: پماد، محلول غرغره و اسکراب، ژل واژینال وجود دارد و برعلیه باکتری و ویروس، میکرو باکتری، قارچ و تک­‌یاخته کاملاً مؤثر است.

کادکسومرید هم یک ترکیب پلی­مری پلی­ساکاریدی با ید است که وقتی در زخم استفاده شود به تدریج اگزودا جذب کادکسومر شده یک ژل را می ­سازد که با سرعت 0.1% و به صورت مداوم در عرض 72 ساعت ید را در زخم آزاد می­ کند. این ترکیب ضمن اثرات آنتی­ میکروبیال، باعث تحریک ترشح فاکتورهای رشد می ­شود.

ترکیبات ید را نباید در بیماران مبتلا به گواتر استفاده کرد.

همچنین استفاده از کادکسومرید در افراد زیر 12 سال و کسانی که حساسیت به ید دارند ممنوع است.

درهرحال استفاده ­ی بیش از gr50 در روز و یا gr150 در هفته از ترکیبات ید ممنوعیت دارد (محلول بتادین اغلب به صورت 10% تولید و به صورت 1% مصرف می­ شود و کادکسیومرید هم 0.1% است.)

کلام آخر

با استفاده مناسب از این پانسمان‌ها، می‌توان امیدوار بود که بهبودی زخم‌ها سریع‌تر و با کمترین عوارض انجام پذیرد. ین پانسمان‌ها، با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و مواد خاص، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند به نیازهای متفاوت زخم‌ها پاسخ دهند. از پانسمان‌های هیدروکلوئیدی و هیدروژلی گرفته تا پانسمان‌های حاوی نقره و فومی، هرکدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که آن‌ها را برای شرایط خاصی از زخم‌ها مناسب می‌سازد توسعه و پیشرفت در زمینه پانسمان‌ نوین نشان‌ دهنده تعهد علم پزشکی به بهبود کیفیت مراقبت و پاسخگویی به نیازهای متغیر بیماران است.

در کلینیک زخم و درمان‌های تخصصی دکتر عزتی، بهترین راه‌های درمانی برای شما آماده شده است! آیا با زخم‌ها و مشکلات پوستی مبارزه می‌کنید؟ ما با جدیدترین تکنولوژی‌های پزشکی و تجهیزات پیشرفته آماده‌ی کمک به شما هستیم.

ما در کلینیک‌مان از روش‌هایی همچون سلول‌های بنیادی، پی آر پی و ازون درمانی، وکیوم تراپی، ماگوت تراپی (لارو درمانی)، اکسیژن هیپربار، لایت تراپی، لیزر کم توان و پرتوان، و پانسمان نوین بهره می‌بریم تا به شما در بهبود سریع‌تر و کامل‌تر زخم‌ها و مشکلات پوستی کمک کنیم.

اعتماد به تیم متخصص دکتر عزتی به معنای اعتماد به تجربه و تخصص درمانی است. ما به راهنمایی شما برای بهبود مشکلات پوستی خود افتخار می‌کنیم. بهترین درمان برای شما در انتظار است!

برای کسب اطلاعات بیشتر و تعیین وقت مشاوره و درمان، با ما تماس بگیرید.